કવિલોકમાં/પરંપરા અને પોતીકો અવાજ: Difference between revisions

{{Poem2Close}}

{{Block center|<poem>મારામાં વિશ્વાસ જરા જો જાગે,  

હથેલીઓમાં ઊગે-ખીલે

{{right|મારું પેલું સવાર}}  

હું મને ખોદી શકું ને જો મને પાણી મળે...  

પથ્થરોને પાઉં ને એ જો બધા લીલા બને...

{{Poem2Open}}

ઘણી આશંકાઓના અંતરાય છતાં આશાનો અંતિમ આધાર તો 'હું' જ છે એ અહીં સૂચિત થાય છે.

'પવન રૂપેરી'ના કવિને આધુનિક હોવાની સાથે ભારતીય હોવાનું કહેવામાં આવ્યું છે તે એમના આવા વલણને કારણે હશે? ગમે તેમ, કવિ જાત વિશે વિચાર કરવા, માંહેલાની શોધ કરવા પ્રેરાય છે તેની પાછળ તો આ શ્રદ્ધા અને આશા જ કામ કરી રહેલી જણાય છે. જાત પ્રત્યે ઊંડી અને વેધક નજરથી, નિર્મમતાથી એ જુએ છે અને કશાયે આયાસ વિના છતાં અત્યંત માર્મિકતાથી. ક્યારેક તો દેખીતી હળવાશથી પણ જાતના સંકુલ ગહન રહસ્યને કાવ્યબદ્ધ કરે છે. 'એક ઉંદરડી', 'બેસ, બેસ, દેડકી', 'ક્યાં છો ચંદ્રકાંત’, 'ચંદ્રકાંતનો ભાંગી ભુક્કો કરીએ' વગેરે કાવ્યો આનાં ઉદાહરણરૂપ છે. 'ક્યાં છો ચંદ્રકાંત'માં પોતાના બહારી વ્યક્તિત્વની પોકળતાને જે માર્મિક વ્યંગોક્તિઓથી ખુલ્લી કરવામાં આવી છે અને પોતાના આંતરવ્યક્તિત્વને - પોતામાં રહેલા પરમ તત્ત્વને પામવાની અભીપ્સા જે તીવ્રતાથી પ્રગટ કરવામાં આવી છે તે તો અસાધારણ લાગે છે. બહારી વ્યક્તિત્વની પોકળતા પ્રત્યે વેધક કટાક્ષો કેવાં કલ્પનો અને કેવી વક્રોક્તિઓથી થયા છે તે જુઓ :

{{Poem2Close}}

-એને તોડીફોડી કેમ નથી દેતા?

તમે શ્વાસે શ્વાસે મમી થતા ચાલ્યા!

શબ્દોના મિનારા ચણ્યા,  

સંબંધોનાં જાળ વણ્યાં,  

આંતર તત્ત્વની આરઝૂ કેવી સાચી, ઊંડી અને ઉત્કટ આલેખાઈ છે? –  

{{Poem2Close}}

કદી અંતરાલે માંડી ખરી મીટ?  

કોનો લય, કોની ગતિ, કોનું રૂપ  

-અનંતમાં જે અંતે તમે ઝૂલો  

એ કાળના તરુની કોણ ડાળ?

ખીચોખીચ

કીડિયારાં રચી રચી જીવે,

આથી આગળ વધી કવિ વિશ્વમાં પોતાનું રૂપ નિહાળવા સુધી, વિશ્વમાં પોતાની અનિરુદ્ધ ગતિ અનુભવવા સુધી પણ પહોંચે છે અને એનો આનંદ ખુમારીથી અને છટાથી પ્રગટ કરે છે :

{{Poem2Close}}

મારામાંથી ઊડતાં ને ખૂલતાં આકાશ.

લીલાંછમ વન બની જાય. &nbsp; ('અનંત જે રૂપ મારું...')</poem>}}

{{Poem2Open}}

ચૈતન્યહ્રાસની લાગણીની સાથેસાથે કવિની આનંદશક્તિ જીવંત રહી છે અને સમયનો ભલે ચણીબોર જેટલો પણ આસ્વાદ એ કરી શક્યા છે એ ઘટના નોંધપાત્ર લાગે છે. આનંદઆસ્વાદનાં કાવ્યો મુખ્યત્વે પ્રકૃતિનાં અને કંઈક માનવસૌંદર્ય તથા રતિનાં છે. એમાં કેટલાંક નક્કર ધીંગી રેખાઓવાળાં ચિત્રો કવિની આગવી વિશેષતા તરીકે આપણું ધ્યાન ખેંચે છે. 'સૂરજ અને હબસી કન્યા', 'બપોર-૨' અને 'રાત પડે ને'માં વિશિષ્ટ વાતાવરણ અને ભાવચિત્ર જે સામર્થ્યથી તાદૃશ કરવામાં આવ્યાં છે તે જુઓ;

{{Poem2Close}}

આંખ સદાયે વીજ-ઝબૂકી, જલની કંઠે મીંડ,

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;(‘સૂરજ અને હબસી કન્યા')

કપોતની પાંખોમાં ઊડી ગગન ભરાવા ચ્હાય.

{{Poem2Open}}

‘બપોર-૧' ‘બપોર-૨'નાં સબળ પ્રાકૃતિક આલેખનોની વચ્ચે આવી પડેલા 'સમય'ના ઉલ્લેખો કવિની આધુનિકતાની સભાનતા છતી કરી દે છે.