ગુર્જર ગિરાનાં ચૂંટેલાં કાવ્યો/ઢોલાજી હાલ્યા ચાકરી રે — લોકગીત: Difference between revisions

પરણેતર કારણો આપે છે- હું કંઈ જેવી તેવી નથી. રૂપાળી છું, ઊજળી છું. મ્યાનની મર્યાદામાં બદ્ધ તલવારનું રૂપ ન દેખાય, રૂપ તો નાગી તલવારનું દેખાય. અહીં શૃંગાર રસનો છાંટો ઊડે છે. ઊજળી તો ગાય પણ હોય. પરણેતર ગાય જેવી ગરીબડી નહિ પણ તલવાર જેવી તાતી છે. પરણ્યાનું રખોપું કરવા તે 'કટિબદ્ધ' છે, કેડે ઝૂલતી આવશે.  

'રૂમાલ સરીખી રેશમી' કહીને પરણેતર સ્પર્શ સંવેદનને ઉશ્કેરે છે. હાથરૂમાલ વાતે વાતે કામ આવે- સુંવાળો હોય, ઉપયોગી પણ હોય. પરણેતર બાંયધરી આપે છે કે હું હાથમાં રમતી આવીશ. (હાથમાં સમાવું નથી, હાથમાં રમવું છે. નટખટ તો ખરી!)

પરણેતરનું જોબન નવ'પલ્લવિત' છે, તે પાન સરીખી છમ્મલીલી છે. નવદંપતી લગ્નની પહેલી રાતે એકમેકને પાન ખવડાવે. સ્ત્રીને પુરુષના હોઠે રમવાની હોંશ છે.

કરિયાવરમાં દીકરીને વીંઝણો (ચમરી, હાથથી હલાવવાનો પંખો) આપવાનો રિવાજ હતો. 'તમને વીંઝણો ઢોળવા સારુ મનેય લેતા જાઓ'- પરણેતરના ઉદ્ગારનો અર્થ આવો હશે, એવી અટકળ કરું છું. અથવા તો વાળુ કરતા પરણ્યાને વીંઝણો ઢોળતી પરણેતરની આ ઉક્તિ હશે.

લોકગીતોમાં આવતા 'રાજ' 'માણારાજ' 'હોંકે' 'હેજી' 'રે લોલ' જેવા લયપૂરકોનો સ્વતંત્ર અર્થ હોતો નથી પણ તે ગીતને વધુ ગેય અને આસ્વાદ્ય બનાવે છે, હોંકે રાજ!