ગિરીશ ભટ્ટની વાર્તાઓ/યાયાવર પંખી: Difference between revisions

ઘર સેનેટરાઈઝ્ ડ થતું હતું; બે બેડરૂમ, કિચન. સાંકડો ડ્રોઈંગરૂમ ને આંગણું અને આંગણામાં ત્રણ ચાર છોડ. સ્નો પડે ત્યારે પીળા પડી જાય.

જેનને પુત્રીની કેટલી ચિંતા હતી? એકલસૂરી, બોયફ્રેન્ડ તો શું છોકરી પણ નહીં સોબતમાં, જોબના સ્થાને ઘર ને ઘરથી ઑફિસ, સાવ સાદી. એમ જ લાગે કે મઠમાં તો નહીં ચાલી જાય ને?

માને રસ પડ્યો હતો આલોકમાં.

બીજી મુલાકાત હતી; તે તો રોગગ્રસ્ત હતી. ઇચ્છતી હતી કે આલોક તેની સાથે રહે.

આઠ માસ જૂનો પરિચય.

એક યુવાન બગલથેલા સાથે યુનિવર્સિટીની ઑફિસ પાસે ઊભો હતો; આછો તામ્ર વર્ણ, ઠીક ઠીક - પ.૬ ફૂટની ઊંચાઈ, અજાણ્યા હોવાના તમામ લક્ષણો.

તે... પ્રવેશ્યો હતો. ગભરુ લાગ્યો. બીજા દેશમાંથી આવ્યો હશે.

આલોકે તેની ફાઈલ... ટેબલ પર મૂકીને તે જોઈ ગઈ હતી.

આલોકે કહ્યું હતું તેઓ તમારી પ્રશંસા કરતા હતા. ‘મહાન છે...’ ક્ષોભ અનુભવતા તે બોલી હતી. જરૂરી સૂચનાઓ, જરૂરી પેપર્સ અપાયા હતા. ક્યાં રહેવાના છો? હોસ્ટેલ તો નેકસ્ટ મન્થ ખૂલશે. છે સંબંધી? વેલ મેટ્રોમાં ચોથું સ્ટોપ? કાલથી અભ્યાસ ચાલુ થશે. સમયસર આવી જજો તમને શુભેચ્છા. એન્થ્રોલૉજીના પંડિત બનો. મારિયાએ હસ્તધૂનન માટે હાથ લંબાવ્યો હતો. કોઈ સ્ત્રીને આમ કરવાનો પહેલો અનુભવ હતો.

તેમાં સંકોચ છતો થયો હતો. મારિયા હસી હતી.

મોટો કારોબાર હતો ગારમેન્ટનો. બંગલો હતો આંબાવાડીમાં. બે ગાડીઓ હતી.

અચાનક યુ.કે. જવાના અંજળ જાગ્યાં હતાં.

‘હા... ત્યાં ડૉ. જોસેફ છે, લંડનના પરામાં યુનિવર્સિટી છે. એ લોકો તમારી ઇચ્છાને ચકાસે છે, તમારી ડિગ્રીઓને નહીં.’

બધું તૈયાર કરાવ્યું.

કુલકર્ણીએ એડમિશન મેળવી આપ્યું હતું કહ્યું'તું ને કે જોસેફ... સર્વેસર્વા છે. હવે એક કામ કર. થોડું ઈંગ્લિશ શીખી લે. કેવી રીતે બોલવું? ઉચ્ચારો કેમ કરવા..? એક છે હરસાણા સાહેબ. થોડા દિવસ... શીખ. પિતાએ કહ્યું હતું ધંધામાં ધ્યાન આપજે. પ્રભાએ ગોઠવ્યું છે.

બીજે દિવસે આલોક મેટ્રોમાં કાલોસ રોડ સ્ટોપે પહોંચ્યો હતો. થોડી પરિચિતતા હતી; વૃદ્ધ સૈનિકનું સ્ટેચ્યુ, ઓર્કિડ અને પહોળા પાન ધરાવતાં બદામી વૃક્ષો, પર્ણોની મર્મર, આકાશ ને મંદ અજવાળું.

ઑફિસમાં સહજ દૃષ્ટિપાત કર્યો. મારિયા નહોતી, બીજો પુરુષ હતો. તેની અનુપસ્થિતિ ખાલી હતીઃ કેમ નથી?

દસ મિનિટ પછી પહેલો તાસ હતો અભ્યાસનો તે પહોંચી ગયો. છાત્ર-છાત્રો હતાં, ગમે તે વયના. ત્વચાના વર્ણ અલગ અલગ હતા. અલગ દેશના હશે. અનુમાન થયું.

જોસેફનું સંબોધન થયું. હળવાશથી ગંભીર વાત સુધી લઈ ગયા હતા.

કુલકર્ણી સરનો સંદર્ભ પણ ગાયો હતો. ક્યાં સંકોચ થયો હતો?

વિષાદ હતો.

ને તે પણ ક્યાં દૂર હતો વતનથી? દિવ્ય આશ્રમ, ઘર, મોમ-ડેડી, શિવાની, બંગલાનો માળી, વોચમેન, ઝાંપા સામે બેસી રહેતો અંધજન. કેટલું યાદ આવી જતું હતું.

આલોક વિચારતો હતો આ ઘટના વિશે. કેટલી ત્વરાથી મારિયા તેની નજીક આવી ગઈ હતી? સાવ સરળ હતી.

જરૂર પડે બોબને પૂછી લેવું. કેવા છે કૉલેજવાળાં? તારે સાચેસાચ ભણવું છે? મારું માન તો છોડ બધું. ધંધામાં પડી જા. સલોની રાહ જોતી બેઠી છે. ફર તેની સાથે, માર્કેટ સર્વે કર. ભાઈએ કેટલું લિટરેચર આપેલું છે? હું વાંચી ગઈ. ભઈલા, આમાં ધ્યાન આપ. શું ભણવું છે તારે? એન્થ્રોલૉજી..? માણસ ક્યાંથી આયવો એ..?

પ્રભાફોઈ હસી પડ્યાં હતાં.

કેટલી વાતો થઈ એ બંને વચ્ચે! જેનનું મન તો આ તરફ જ હતું.

ભૂખરા રંગના વૃક્ષ વિશે, જોસેફ વિશે, ગાંધી અને ટાગોર વિશે, ગુજરાત વિશે, મોમ વિશે, કેટલી વાતો થઈ હતી.

મારિયા આલોક તરફ ઢળી હતી, ને તેણે સહજ રીતે તેની પીઠ થપથપાવી હતી.

ને પછી થોડી હળવી વાતો કહીને ઘરે જવા નીકળી ગયો હતો.

‘હા, મને નામ મળી ગયું મારા જન્મદાતાનું. તે ઈન્ડિયન હતા. આલોક તારા દેશના?’ મારિયા સંતૃપ્ત હતી. જાણે તેને હવે કશું કરવાનું નહોતું. ‘મારિયા.. તારા મોમ એક બહાદુર સ્ત્રી ગણાય.’ તે બોલ્યો હતો.

મારિયા મનનો ઉછાળ અનુભવતી હતી. થતું હતું કે આલોકને વળગી પડે, તેના બાહુમાં સમાઈ જાય.

કાલે આવી જા, તારા મિત્ર સાથે.

એ લોકો ટેસ્ટ કરી લે. ઈસુ સહુનું ભલુ કરે. ‘આલોક, મોમ... પણ રોગગ્રસ્ત...!’ તે ચિંતાતુર હતી. તેણે તેનો માસ્ક ઠીક કર્યો. આલોકે પણ એમ જ કર્યું.

‘મોમ કેવા બહાદુર છે? તારે પણ એમ...’ તે બોલ્યો.

મોમ કોલકટા આવ્યાં હતાં ને?

આલોકના મનમાંથી જેમની કથા ખસતી જ નહોતી. મારિયા ઓળઘોળ હતી.

આલોક પલંગમાં પડ્યો હતો. જાગતો અને મારિયા જાગતી બેઠી હતી, તેના કમરામાં વહેલી સવારે. બેય વ્યાકુળ હતાં. હાથ મિલાવી વિદાય લીધી.

તે ક્વોરોન્ટીનમાં હતો.

ને એક દિવસે તેનો જ ફોન આવ્યો, મારે તને એક વાત કહેવી છે.

એ રાતે તેં યાયાવર પંખીની વાત કહી હતી ને? હું કેટલી રડી હતી, મોમના કમરામાં, તું યાયાવર પંખીની જેમ જ ચાલી જવાનો હતો. ને પછી હું એકલી - તારા વિનાની થઈ જવાની હતી.

મને ન સમજાય એવો તલસાટ જાગ્યો હતો ને અચાનક ધક્કો વાગ્યો.

મા કોરોનાગ્રસ્ત હતી ને મને પણ કદાચ..? શું મારે તને રોગગ્રસ્ત કરવો? નો નો નો? પાછી ફરી, આંસુ લૂંછી નાખ્યાં ના એમ તો ના કરી શકું - તને પ્રેમ કરતી હતી...

સામે છેડેથી ડૂસકાં સંભળાયાં ને પછી નિઃસ્તબ્ધતા.

તે બોલ્યો મારિયા... આર યુ ઓલ રાઈટ? ને શબ્દો ફૂટ્યા, હું મોમ જેવી નસીબદાર નહોતી. ને ફરી... મૌન. તેની આંખો ભીની હતી.